Presentatie van genealogische gegevens
Tabel
Diagram
Geredigeerde lijst
Benamingen in de genealogie
Tabel
De kwartierstaat kan weergegeven worden in de vorm van een tabel:
Een tabel is een matrix van cellen, geordend in rijen en kolommen. De relaties tussen de individuen worden weergegeven door de positie van de cellen ten opzichte van elkaar. De tabel wordt toegepast bij gegevensverwerking op papier. Het Centraal Bureau voor Genealogie bijvoorbeeld, geeft invulformulieren voor kwartierstaten uit in deze tabelvorm.
Het voordeel van de tabel is de overzichtelijkheid. Nadelen zijn de beperkte ruimte en de smalle kolommen, waarin de tekst gekanteld moet worden om werkbaar te zijn. In kwartierstaten op de computer wordt de tabel in deze vorm niet veel gebruikt. De tabel is niet geschikt voor parenteelstaten, deze zijn daarvoor te complex.
In moderne spreadsheetprogramma's kan men ervoor kiezen om de lijnen rond de cellen te verbergen. Dat kan hier ook, familierelaties worden dan weergegeven door de positie van de tekstblokjes.
Een oud voorbeeld is de eerste genummerde kwartierstaat, gepubliceerd door Michaël Eytzinger in Thesaurus principum hac aetate in Europa viventium (Keulen, 1590).
De kwartierstaat is een kwartslag gedraaid en heeft geen lijnen rond de cellen, maar accolades om de verbanden te verduidelijken. De Latijnse titel is Tabula Generalis, een tabel of tafel dus.
Klik op de afbeelding voor een vergroting.
Diagram
Een andere mogelijkheid om kwartier- en parenteelstaten weer te geven, is de grafische voorstelling: het diagram. De genealogische pagina's van deze website laten de kwartier- en parenteelstaten zien als diagrammen. De relaties tussen de individuen worden weergegeven met lijnen. De tekstvakken kunnen variëren in grootte. Bij gebruik op een computer kunnen pop-ups of tool tips extra infor-
matie geven. Op deze website is het diagram gelinkt aan een tekstvak eronder. Door op een naam te klikken in het diagram, verschijnen alle persoonlijke gegevens in het tekstvak.
Het diagram heeft als voordeel dat de ruimte voor gegevens veel minder beperkt is dan bij de tabel. Nadeel is dat door lange lijnen, die door kunnen lopen tot ver buiten het computerscherm, men het overzicht kwijt kan raken. Deze website biedt een oriëntatiemogelijkheid met outlines: verkleinde diagrammen zonder tekst.
Het diagram voor een kwartierstaat is eenvoudig en goed direct op papier te tekenen. Parenteelstaten zijn vaak zo complex, dat het beter is deze te maken met een computerprogramma en daarna af te drukken.
Geredigeerde lijst
Onbeperkte ruimte voor tekst biedt de geredigeerde lijst: de gegevens worden als tekst gepresenteerd, waarbij ordening wordt aangebracht met koppen, wit-
regels, inspringen van de tekst, nummering van de individuen en verwijzingen binnen de tekst. Een lijst kan ook de vorm van een tabel hebben – de getabu-
leerde lijst, zoals een adreslijst –, maar een dergelijke lijst wordt hier niet bedoeld.
De tekstuele beschrijvingen bij de kwartier- en parenteelstaten op de genea-
logische pagina's van deze website, zijn een vorm van geredigeerde lijsten. Het is mogelijk door de tekst te lopen, echter: de nummering biedt geen intrinsieke ordening, zoals wel het geval is in echte geredigeerde lijsten. De lijsten op deze website zijn alleen goed bruikbaar met het diagram erboven en de zoeklijst ernaast.
De geredigeerde lijst wordt gebruikt in rapporten op papier en als schermweer-
gave op de computer. Bij computertoepassingen krijgen verwijzingen uiteraard de vorm van hyperlinks.
Benamingen in de genealogie
De drie presentatievormen in de genealogie – tabel, diagram en lijst – komen volledig tot uitdrukking in het Engelse taalgebied, waar men het heeft over: table, chart en list, al dan niet in combinatie met de voorvoegsels ancestor (voorouder) en descendant (nakomeling). Pedigree (voorgeslacht) komt ook voor. Curieus is het gebruik in het Engelse taalgebied, vooral in Amerika, van het Duitse Ahnentafel. Men gebruikt deze term voor ancestor table, maar ook voor de grafische voorstelling van een kwartierstaat en voor de nummering van een kwartierstaat. Soms ontstaan hilarische woordcombinaties, zoals Ahnentafel Pedigree Chart (Tamura Jones).
In het Duitse en Franse taalgebied maakt men geen onderscheid tussen tabel en diagram. Ahnentafel kan in het Duits verwijzen naar de tabel (Tafel), de grafische voorstelling van een kwartierstaat en de nummering van een kwartierstaat. In het Franse taalgebied heeft men het over tableau voor tabel en diagram. De lijst wordt apart aangeduid met Liste (Duits) of liste (Frans). In de Franse genealogie kwam ik het uitdrukkelijke onderscheid tegen tussen liste tabulée en liste redigée (Wikipedia). Dit onderscheid heb ik hier overgenomen.
Het Nederlands maakt geen onderscheid. Kwartierstaat en parenteelstaat kunnen duiden op tabel, diagram én lijst. Staat betekent volgens het Van Dale Groot Woordenboek: lijst, tabel, opgave, overzicht. Een enkele keer kom je kwartiertabel, kwartiertafel, parenteellijst o.i.d. tegen, maar dan vaak in oudere teksten of vertalingen.